Actinische keratosen - voorkom erger door op tijd in te grijpen
Actinische keratosen zijn ruwe, schilferige plekjes op de huid die ontstaan door jarenlange blootstelling aan zonlicht. Ze komen vooral voor op het gezicht, de hoofdhuid, de bovenkant van de handen en de onderarmen, plekken die worden blootgesteld aan de zon. In het begin zijn deze plekjes vaak beter te voelen dan te zien.
Hoewel actinische keratosen goedaardig zijn, worden ze beschouwd als een vroeg stadium van huidkanker. In sommige gevallen kunnen ze zich ontwikkelen tot een plaveiselcelcarcinoom, een kwaadaardige vorm van huidkanker. Daarom is het belangrijk om deze plekjes serieus te nemen, ook als ze op het eerste gezicht onschuldig lijken.
Gelukkig zijn actinische keratosen goed te behandelen. Hoe eerder je erbij bent, hoe eenvoudiger de behandeling en hoe kleiner het risico op blijvende schade aan de huid. Of het nu gaat om één plek of een groter huidgebied, samen met je arts bepaal je de aanpak die het beste past bij jouw huid en situatie. Zo voorkom je verergering en houd je grip op je huidgezondheid.
Verschijnselen die je serieus moet nemen
Actinische keratosen zijn vaak niet pijnlijk, waardoor ze lang onopgemerkt blijven. Toch zijn er signalen die kunnen wijzen op zonneschade. Let bijvoorbeeld op plekjes die ruw aanvoelen en telkens terugkeren, of op schilfers die blijven zitten, ook als je ze wegwrijft.
Sommige mensen merken dat de huid op bepaalde plekken steeds weer rood wordt, gevoeliger is dan normaal, of snel irriteert bij aanraking of wrijving. In een later stadium kunnen deze plekjes gemakkelijk bloeden of gevoelig zijn bij bijvoorbeeld het afdrogen of scheren.
De plekjes komen vooral voor op delen van de huid die veel zon hebben gezien, zoals het gezicht, de oren, de hoofdhuid, de handen of het decolleté. Bij mannen worden ze vaak gezien op de kale hoofdhuid. Vrouwen merken ze vaker op in het borstgebied, vooral als dat regelmatig onbeschermd aan zonlicht is blootgesteld.
Ook het patroon van de huidveranderingen is belangrijk. Zie je meerdere plekjes dicht bij elkaar, of merk je dat een ouder plekje actiever wordt? Laat je huid dan controleren. Je hoeft geen pijn of klachten te hebben om actie te ondernemen. Juist als je er op tijd bij bent, is behandeling eenvoudig en effectief.
Onderzoek en diagnose bij actinische keratosen
In de meeste gevallen kan een ervaren arts of dermatoloog actinische keratosen herkennen door simpelweg naar de huid te kijken. De ruwe, schilferige plekjes hebben een typisch uiterlijk dat goed te onderscheiden is van andere huidaandoeningen.
Soms is het nodig om meer zekerheid te krijgen. Bijvoorbeeld als een plekje anders oogt dan gebruikelijk, snel verandert of op een kwetsbare locatie zit. In dat geval kan je arts besluiten om een klein stukje huid weg te nemen voor verder onderzoek. Dit heet een biopt. De huid wordt daarbij plaatselijk verdoofd, zodat je er vrijwel niets van voelt. Het stukje huid wordt vervolgens microscopisch onderzocht om uit te sluiten dat het om een vorm van huidkanker gaat.
Een biopt is een eenvoudige en veilige procedure die waardevolle informatie geeft. Het helpt om op tijd de juiste behandeling in te zetten en biedt duidelijkheid als er twijfel is over de aard van de plek.
Bij de Mauritskliniek nemen we de tijd om goed te kijken naar je huid en naar je verhaal. Zo zorgen we voor een nauwkeurige diagnose en een behandelplan dat past bij jouw situatie.
Behandeling van actinische keratosen
De behandeling van actinische keratosen hangt af van het aantal plekjes, de locatie op het lichaam en hoe actief ze zijn. Soms is één plek eenvoudig te verwijderen, soms is het nodig om een groter huidgebied aan te pakken. Bij de Mauritskliniek kijken we zorgvuldig welke aanpak het beste past bij jouw huid.
We bespreken samen de behandelmogelijkheden:
Cryotherapie (bevriezing met vloeibare stikstof)
Deze snelle behandeling wordt vaak ingezet bij een beperkt aantal plekjes. De aangedane huid wordt kort bevroren, waardoor de beschadigde cellen afsterven. Soms ontstaat er een blaar of lichte verkleuring. Het herstel duurt meestal een paar dagen tot een week.
5-fluorouracil-crème (Efudix)
Deze crème remt de groei van beschadigde huidcellen en is geschikt voor grotere of minder goed zichtbare plekken. Tijdens de kuur kan de huid rood worden, gaan jeuken of schilferen. Dit hoort bij het genezingsproces. De behandeling duurt doorgaans enkele weken.
Imiquimod-crème (Aldara)
Imiquimod stimuleert het eigen afweersysteem om de aangetaste cellen aan te vallen. Ook plekjes die nog niet goed zichtbaar zijn, kunnen hierdoor worden aangepakt. De huidreactie kan heftig zijn, maar is tijdelijk en tast de gezonde huid niet aan.
Fotodynamische therapie (PDT)
Bij grotere huidgebieden of meerdere plekjes kan fotodynamische therapie worden ingezet. Eerst maken we de huid gevoelig voor licht met een speciale crème, daarna belichten we het gebied gericht. Deze behandeling is effectief, maar kan tijdelijk gevoelig zijn en duurt enkele uren.
Elke behandeling heeft zijn eigen voor- en nadelen. Samen met je arts bepaal je wat het beste past bij jouw huid, klachten en wensen. Het doel is altijd hetzelfde: huidgezondheid behouden en verergering voorkomen.
Wat kunt u zelf doen tegen actinische keratosen?
Je huid beschermen tegen de zon is de belangrijkste stap om actinische keratosen te voorkomen en om nieuwe plekjes te beperken. Ook na de behandeling blijft zonbescherming essentieel.
Dit kun je zelf doen:
- Gebruik elke dag een zonnebrandcrème met minimaal SPF 30, ook als het bewolkt is. Breng de crème royaal aan op alle onbedekte huid en herhaal dit als je lang buiten bent, zwemt of zweet.
- Vermijd direct zonlicht tussen 11.00 en 15.00 uur, wanneer de zonkracht het sterkst is. Zoek de schaduw op als dat kan.
- Draag beschermende kleding, zoals een pet of hoed met brede rand, een zonnebril en luchtige lange mouwen of broeken. Zeker als je veel buiten bent of werkt.
- Laat de zonnebank staan. Kunstmatig UV-licht verhoogt de kans op zonneschade net zo goed als natuurlijk zonlicht.
- Controleer je huid regelmatig. Let op nieuwe, ruwe of schilferige plekjes, veranderingen in bestaande plekjes, of plekjes die gevoelig, rood of bloederig worden. Merk je iets op? Laat het beoordelen door je huisarts of dermatoloog.
Actinische keratosen kun je niet altijd voorkomen, zeker niet als je vroeger veel zon hebt gehad. Maar met goede zonbescherming en regelmatige controle kun je de huid rustig houden en verergering voorkomen.
Prijzen en vergoeding van de actinische keratosen behandeling
De behandeling door middel van crèmes en stikstof, valt binnen de basisverzekering. Klik op onderstaande link om de prijslijst te bekijken mocht de behandeling niet door uw zorgverzekeraar vergoed worden.
